ایا می دانید وبکست چیست و چه کاربردهایی دارد؟ اگر تفاوت وبکست و وبینار را نمی‌دانید حتما این مقاله را مطالعه کنید.
امروزه آموزش از راه دور و اینترنتی بسیار مورد توجه قرار گرفته و از محبوبیت بالایی برخودار است. در حالی که بسیاری از برگزارکنندگان رویدادها با انواع روش‌های تدریس آنلاین آشنا هستند ممکن است تفاوت زیادی میان وبکست و وبینار قائل نشوند در حالی که این دو با هم متفاوت هستند و کاربردهای متفاوتی دارند.
در این مقاله به مفهوم وبکست و کاربرد آن می‌پردازیم و تفاوت آن را با روش‌های دیگری مانند وبینار بررسی می‌کنیم.
وبکست چیست؟
از آنجایی که این واژه کاربرد بسیاری در عموم ندارد ممکن است کمی غریب به نظر برسد. پس ابتدا باید ببینیم وبکست اصلا چیست؟ وبکست به فرآیند دریافت اطلاعات به صورت لحظه‌ای گفته می‌شود که تحت وب صورت می‌گیرد، از هر دستگاهی قابل دریافت است و با قطع ارتباط، این فرآیند هم متوقف خواهد شد. وبکست تنها با یک هاست می‌تواند رویداد آنلاین را به هر کسی در هر جای دنیا برساند فقط کافیست جریان اینترنت گیرنده متصل باشد. به همین خاطر هم افراد بسیار زیادی می‌توانند در وبکست شرکت کنند و حتی با سخنران رویداد تعامل داشته باشند.
اگر متوجه نشدید نگران نباشید، به مثال زیر دقت کنید:
اگر به وبسایت کانال‌های تلویزیونی یا رادیویی سری بزنید احتمالا می‌بینید که قابلیت پخش زنده به صورت آنلاین را برای کاربر فراهم کرده‌اند. حالا اگر شما از طریق وبسایت، برنامه‌ی زنده تلویزیونی را با اینترنت مشاهده کنید می‌توان گفت در حال تماشای یک وبکست هستید. البته مثالی که در بالا زده شد تعاملی با بیننده ایجاد نمی‌کند، ولی بسیارند انواعی از وبکست‌ها که اجازه‌ی گذاشتن کامنت و پرسش و پاسخ در لحظه را برای مخاطب فراهم می‌کنند و رابطه می‌تواند دو طرفه باشد. مثلا همین لایو‌هایی که در اینستاگرام ممکن است هر روز با آن مواجه شوید نوعی وبکست تعاملی هستند، به همین سادگی.
وبکست چه کاربردی دارد؟
حالا که با معنی وبکست آشنا شدیم باید ببینیم چه استفاده‌هایی از وبکست می‌توان کرد؟
با تکنولوژی امروزی ارتباطات گسترده‌تر شده و از طریق اینترنت تعامل بسیاری با مخاطب می‌توان برقرار کرد. مثلا در دوران شیوع ویروس کووید ۱۹ بسیاری از کسب‌وکارها دچار مشکل شدند و از آنجایی که نمی‌توانستند به صورت حضوری با همکاران و تیم‌شان ارتباط برقرار کنند مجبور به استفاده از راه‌های ارتباطی مانند وبکست شدند که اتفاقا بسیار هم مثمر به ثمر واقع شد و بدون دردسر اعضای بیزینس در هر لحظه از روز با هم ارتباط داشتند.
اما وبکست برای کارهای دیگری هم مورد استفاده قرار می‌گیرد که محبوب‌ترین کاربرد آن در موارد زیر اشاره شده است:
- آموزش: وبکست به مدرس امکان این را می‌دهد که ویدیو یا فایل‌هایش را به صورت همزمان در معرض دید هزاران نفر قرار بدهد و با خیال راحت برای عده نامحدودی سخنرانی کند.
- جلسات و کنفرانس: مدیران توسط وبکست می‌توانند با خیال راحت از هر جای دنیا با همکارانشان ارتباط برقرار کنند، به خصوص در همکاری برندها در سطح بین‌المللی این مسئله کار را برای کسب‌وکارها آسان کرده است.
- ارتباطات شرکتی: اعضای شرکت در مواقع دورکاری می‌توانند همگی با هم ارتباط برقرار کنند بدون اینکه نگران ترافیک و دیر رسیدن به سر کار باشند.
- معرفی محصول: بیزینس‌ها می‌توانند از طریق وبکست محصولشان را به افراد در سراسر دنیا معرفی کنند.
البته در سطح بازاریابی محصول، وبکست‌ها در کسب‌وکار نقش بسیار حیاتی دارند مانند:
- مارکتینگ: وبکست‌ها در سطح گسترده‌ای برای اهداف بازاریابی و فروش به کار می‌روند و امروزه برندها توجه بسیاری به آن دارند.
- برقراری ارتباط با مشتری: یکی از اهداف هر بیزینسی نگهداری مشتری است، برندها برای برقراری ارتباط نزدیکتر با مشتری از وبکست استفاده می‌کنند که روشی بسیار ارزان تلقی می‌شود.
- راهنمایی محصول و خدمات: توسط وبکست‌ها می‌توانید برای مشتریان از طرز استفاده محصول یا خدمات معرفی ارائه کنید و مسائل جانبی محصول را توضیح دهید.
- پرسش و پاسخ: ویژگی چت در بسیاری از وبکست‌ها به شما این امکان را می‌دهد که با پرسش و پاسخ چالش‌های مشتریان را بشناسید و به آن جواب دهید.
- فیلم رویداد: بسیاری از رویدادها به صورت حضوری برگزار می‌شوند که در آن می‌توانید از پخش آنلاین وبکست استفاده کنید تا بقیه مخاطبینتان هم به صورت مجازی در رویداد حضور داشته باشند.
- کنفرانس خبری: یکی از پر کاربردترین مزایای وبکست کنفرانس خبری است. نشست‌ها و جلسات خبری‌تان را می‌توانید از طریق وبکست با مخاطب در میان بگذارید.
همانطور که می‌بینید وبکست‌ها امروزه کاربردهای بسیاری در کسب‌وکارها دارند که ما به موارد معدودی از آنها اشاره کردیم. فرقی نمی‌کند کجای دنیا هستید با وبکست می‌توانید هر کاری را که می‌خواهید انجام دهید بدون اینکه انرژی برای حضور مصرف کرده باشید.
وبکست چطور کار می‌کند؟
وبکست در وهله اول نیاز به یک سخت‌افزار دارد، حال می‌خواهد این سخت‌افزار یک کامپیوتر کوچک یا مجموعه‌ای از سرورهای بزرگ باشد. در کنار این سخت‌افزار، نرم‌افزاری نیاز است که بتواند دیتا را به کاربر انتقال دهد. در واقع نقش اصلی سخت‌افزار پروسس دیتا در لحظه است و نقش اصلی نرم‌افزار آن است که یک کپی از وبکست را برای هر کاربری که آن را درخواست می‌کند بفرستد.
زمانی که درخواست کاربر برای حضور در وبکست صورت می‌گیرد، کانال مجازی از طریق اینترنت برای آن پلتفرم فرستاده می‌شود و کاربر با هر دستگاهی مانند PC، تلفن همراه، تبلت و …، که آن پلتفرم از آن پشتیبانی کند، می‌تواند وارد وبکست شود و در آن حضور پیدا کند.
تفاوت وبکست با وبینار چیست؟
در نگاه اول ممکن است هیچ تفاوتی بین این دو فرمت احساس نکنید یا با خودتان بگویید هر دو جلسه‌های آنلاین هستند. اما قطعا با وجود شباهت‌های بسیار، وبکست و وبینار با هم تفاوت‌هایی هم دارند.
۱- تفاوت در ویژگی‌ها و امکانات
هم وبینار و هم وبکست پلتفرم‌های آنلاینی هستند که می‌توانید برای ارتباط با مخاطب از آن استفاده کنید، اما برخی ویژگی‌ها در این دو متفاوت هستند. جالب است بدانید به تمام انواع این پلتفرم‌های آنلاین که به صورت زنده پخش می‌شوند Webrtc گفته می‌شود که مخفف Web ReAL TIME CoMMUNICATIon به معنای ارتباطات زنده تحت وب است. حال این پلتفرم ممکن است وبکست باشد، وبینار، ویدیو کنفرانس و … باشد. اما وبکست و وبینار هسته‌ی Webrtc هستند.
وبینارها معمولا فضای تعاملی بیشتری دارند و حالت خصوصی‌تری به خودشان می‌گیرند، به همین خاطر نرم‌افزارهایی که سرویس‌های اتاق وبینار ارائه می‌دهند معمولا ویژگی‌های منحصر به فردی در آن قرار می‌دهند که ممکن وبکست آن را نداشته باشد.
به عنوان مثال در یک اتاق وبینار، سخنران می‌تواند فایل منتشر کند، صفحه دسکتاپش را با مخاطب به اشتراک بگذارد، تخته‌ای برای نوشتن داشته باشد و در کل امکانات منحصر به فردی برای مدرس و مخاطب فراهم است که فضا را برای آنها ملموس‌تر می‌کند و باعث ارتباط نزدیکتر آنها می‌شود. به اشتراک‌گذاری فایل در وبینار باعث می‌شود سخنران در یک فضای امن و خصوصی بتواند فایل‌هایی حتی با حجم زیاد آپلود کند و مخاطب به راحتی بتواند آن را دانلود کند.
قابلیت چت در وبینار باعث می‌شود مخاطب با مدرس ارتباط برقرار کند و سوالهایش را بپرسد و حتی امکان گفتگوی دو یا چند نفره با میکروفن یا ویدیو را داشته باشد. از طرف دیگر وبکست بیشتر روی ارائه‌ی یکطرفه تمرکز دارد. در یک وبکست شما به ندرت صفحه چت می‌بینید، قابلیت اشتراک‌گذاری دسکتاپ وجود ندارد و مهم‌تر از همه فضا مانند وبینار خصوصی نیست و معمولا هر فردی می‌تواند وارد آن شود.
اما امروزه بسیاری از وبکست‌ها در حال اضافه کردن ویژگی‌های بیشتر هستند، به عنوان مثال در ویژگی جدید لایو اینستاگرام می‌توانید با مخاطبین، همزمان با صحبتتان، عکس به اشتراک بگذارید. در مقایسه کلی، وبینار خدمات و امکانات بیشتری نسبت به وبکست به شما ارائه می‌دهد.
2- تفاوت در اجرا و نوع محتوا
همانطور که گفتیم در وبینار تعامل نزدیک‌تری با مخاطب صورت می‌گیرد، وجود امکاناتی مانند چت، به اشتراک‌گذاری فایل و صفحه و … همه نشان از عمیق بودن محتوا دارند. یعنی سخنران برای ادامه نیاز به همراهی مخاطب دارد. مطلب مهم و سنگینی را می‌خواهد به مخاطبش بگوید.
ولی در وبینار رابطه یک طرفه است، سخنران فقط حرف می‌زند و با وجود چت هم حتی ممکن است توجهی به صحبت یا پرسش مخاطب نداشته باشد چرا که فقط می‌خواهد خبرش را بدهد و برود. به عنوان مثال برای حوزه‌هایی مانند آموزش آنلاین، استفاده از وبکست اصلا مناسب نیست چرا که تعاملی با مخاطب ندارد. یا در مثال دیگر، سخنرانی یکطرفه یا مدیری که می‌خواهد از محصولش رونمایی کند، هیچ نیازی به وبینار ندارد و باید گزینه وبکست را انتخاب کند. پس برای انتخاب وبینار یا وبکست، حتما نوع محتوا و نحوه اجرای آن باید در نظر گرفته شود.
۳- تفاوت در تعداد مخاطب
به طور کلی وبکست‌ها پذیرای تعداد بیشتری مخاطب نسبت به وبینار هستند. به عنوان مثال اگر سرویسی مانند اسکای‌روم نهایتا بتواند ۵۰۰ شرکت‌کننده را در هر وبینار ساپورت کند، ساده‌ترین وبکست بدون هیچ مشکلی تا هزاران مخاطب را پوشش می‌دهد. مثلا وبکست Ted talk که یکی از معروف‌ترین وبکست‌ها هم هست، می‌تواند تا صدها هزار نفر شرکت‌کننده آنلاین را پوشش بدهد.
تفاوت در ظرفیت مخاطب به تفاوت در تکنولوژی وبکست و وبینار برمی‌گردد. وبینار برای حالت خصوصی طراحی شده است، فرض کنید وبینار قابلیت ده هزار نفر مخاطب داشته باشد و هر ده هزار نفر بخواهند با هم صحبت کنند. طبیعتا چنین سیستمی نیازمند ظرفیت‌های بسیار است و مدیریت آن بسیار سخت است.
از طرف دیگر وبکست می‌تواند پخش زنده‌ی یک سمینار باشد که مخاطب حضوری در سالن هم دارد مانند همان تدتاک که مثال زدیم. که برای چنین استفاده‌ای قطعا وبینار مناسب نخواهد بود.
۴- تفاوت در نوع تعامل با مخاطب
و در آخر همانطور که در موارد قبل هم بیان کردیم، روابط میان میزبان و مخاطب در وبینار نزدیکتر است و حتی امکاناتی که در اتاق وبینار وجود دارد شاهدی بر این موضوع است. مخاطب در وبینار اظهار نظر می‌کند، با میزبان صحبت می‌کند و حتی می‌تواند فرم پر کند. در حالی که در وبکست جریان اطلاعات یکطرفه است، هیچ تعاملی بین میزبان و مخاطب صورت نمی‌گیرد و اگر تعاملی باشد معمولا در حد کامنت خلاصه می‌شود. بهرحال توسط تکنولوژی و خواست میزبان، وبکست‌ها نیز قابلیت شخصی شدن را دارند اما در حالت کلی نحوه استفاده به صورت عمومی است.
مزایا و معایب وبکست
مزایا
- رایگان است
- نیازی به هماهنگی نیست و هر موقع بخواهید می‌توانید از آن استفاده کنید
- قابل اشتراک است
- دسترسی راحت؛ نیازی به ثبت‌نام و لاگ‌این ندارد
- نسبت به قطعی اینترنت انعطاف‌پذیر است؛ کاربر هر وقت دوباره متصل شود ادامه جلسه را می‌تواند ببیند.
معایب
- تعامل بین میزبان و مخاطب محدود است و غالبا یکطرفه است
- قابلیت اشتراک صفحه یا فایل، نظرسنجی و پرسش و پاسخ در آن وجود ندارد
- زنده است و قابلیت ویرایش ندارد
مزایا و معایب وبینار
مزایا
- تعامل میزبان و مخاطب بسیار است و فضا صمیمی است
- کنترل بهتری روی جلسه وجود دارد
- ارتباطات دو طرفه مثل پرسش و پاسخ امکان‌پذیر است
- مناسب برای آموزش و یادگیری
- انعطاف‌پذیری بیشتر نسبت به وبکست
معایب
- تعداد افراد شرکت‌کننده محدود است
- معمولا رایگان نیست و نیازمند صرف هزینه و هماهنگی است
- دسترسی راحت نیست؛ نیاز به ثبت‌نام و لاگ‌این کاربر دارد
وبینار یا وبکست؟ کدام مناسب من است؟
اینکه برای استفاده شما وبکست مناسب‌تر است یا وبینار کاملا بستگی به نیاز و نوع مخاطب شما دارد. هر پلتفرمی مزایا و معایب خودش را دارد و باید ببینید وزنه کدام یک برای شما سنگین‌تر خواهد بود. به عنوان مثال یک مدیر منابع انسانی که مطلب جدیدی را می‌خواهد به کل کارکنان انتقال دهد و نیازی به درگیری مخاطبش ندارد، بهتر است به جای وبینار از وبکست استفاده کند چرا که مطالب یکطرفه است و حالت ارائه و خبری دارد.
اما اگر سایز مخاطب شما کوچک است و نیاز به یک فضای صمیمی دارید استفاده از وبینار بازده و تعامل شما را صد چندان می‌کند. به عنوان مثال هم‌تیمی‌هایی که نیاز به اتاق فکر دارند و می‌خواهند از ایده‌های همدیگر استفاده کنند قطعا وبینار از وبکست برایشان مناسب‌تر خواهد بود.
جمع‌بندی
وبکست یکی از پرطرفدارترین تکنولوژی‌های آنلاین است که معمولا با وبینار اشتباه گرفته می‌شود. در این مقاله به مفهوم وبکست و تفاوت آن با وبینار پرداختیم و مزایا و معایب هر کدام را بررسی کردیم. اینکه از کدام روش باید استفاده کنید سوالی است که بعد از خواندن کامل مقاله خودتان می‌توانید به آن پاسخ دهید. با توجه به سایز و نوع مخاطبی که دارید کدام تکنولوژی برای شما موثرتر است؟ وبکست یا وبینار؟
