این روزها اصطلاح هک رشد را زیاد میشنویم. هک رشد (Growth hacking) یکی از تکنیکهای بازاریابی برای گسترش تکنولوژی شرکتهای نوپا با استفاده از تفکر تحلیلی و سنجههای اجتماعی می باشد. شرکت های بزرگی مانند فیسبوک، توییتر، لینکدین و … از روشهای خلق رشد استفاده کردهاند پس آشنایی با این مفهوم اهمیت فراوانی دارد.]هک رشد یک کلمه کلیدی در استارت آپ هاست. این کلمه برای کسانی که بارها و بارها آن را شنیده اند آزار دهنده و برای کسانی که برای اولین بار آن را میشنوند گیج کننده است. چه بخواهید و چه نخواهید، هک رشد در حال اتفاق افتادن است.
هک رشد تنها چند سال است که به وجود آمده ولی بسیار تاثیر گذار است. امروزه هر استارت آپی به دنبال هکرهای رشد است و دلیل آن هم کاملا مشخص است. هر کسی به دنبال رشد و سریع و درآمد میلیونی است. در اینجا قصد داریم یک راهنمایی برای آموزش هک رشد قرار داده و شما را با فرایند گام به گام اجرای هک رشد آشنا کنیم.
هک رشد چیست؟
این مفهوم اولین بار توسط سین الیس ارائه شد. او به بسیاری از استارت آپ ها با ارائه استراتژی های خاص کمک میکرد تا به یک رشد سریع دست پیدا کنند.
او سیستمهای مورد نیاز برای رشد سریع را در شرکتها راهاندازی میکرد، فرایندها و ایده اصلی را نیز در اختیار مدیران استارت آپها قرار میداد و زمانی که میخواست شرکت را ترک کند مشکل اصلی به وجود میآمد! او وقتی به دنبال جایگزین برای خود میگشت رزومههایی متفاوت و گاهی نامرتبط دریافت میکرد. خیلی از این افراد مدرک بازاریابی داشتند و با اینکه دارای تجربه کاری هم بودند ولی همیشه یک چیزی را کم داشتند. سین الیس میدانست روشی که برای رشد استارت آپها به کار میبرد با اصول و تکنیکهای سنتی بازاریابی تفاوت دارد و اگر کار را به بازاریابان معمولی بدهد نتیجه خوبی بدست نمیآید.
هک رشد یک اصطلاح برای استراتژی هایی است که صرفا بر روی رشد متمرکز هستند. هک رشد معمولا در استارت آپ هایی که در مراحل اولیه هستند و نیاز به رشد سریع با بودجه ای کم دارند استفاده میشود. هدف از استراتژی های هک رشد به دست آوردن حداکثر تعداد مشتری در حداقل زمان ممکن است. هکرهای رشد وظیفه دارند فرضیههای مختلف را در بازههای غالباً 1 هفتهای تست کنند تا بتوانند آن چیز را که یک سازمان از ترس از دست دادن موقعیتش امتحان نمیکند را بررسی و تحلیل کنند.
بررسی اجمالی
این کلمه بیشتر در استارت آپ ها ظاهر میشود. از آنجا که اغلب استارت آپ ها بودجه ای بزرگ برای بازاریابی در اختیار ندارند، لازم است از راهی ارزان تر استفاده کنند. در آموزش هک رشد، مفهومی که کاربرد وسیعی دارد محصول مقیاس پذیر است. برای مثال Dropbox را در نظر بگیرید. کاری که آنها انجام میدهند این است که یک فضای ذخیره سازی در اختیار شما قرار میدهند که میتوانید از طریق اینترنت به آن دسترسی پیدا کنید. آن ها همیشه میتوانند فضای بیشتری را بخرند و یا اجاره کنند.
و یا سرویس تاکسی uber را درنظر بگیرید. در این سرویس شما میتوانید با استفاده از موبایل تان تاکسی بگیرید و به مقصد مورد نظرتان برسید.در سال 2015 تعداد 260 میلیون وسیله نقلیه در uber وجود داشت و با توجه به این رقم میتوان این کار را مقیاس پذیر دانست. همچنین هرکسی میتواند اپلیکیشن را از اینترنت دانلود و در آن عضو شود. شما ممکن است این سرویس تاکسی را به دوستانتان معرفی کنید به خصوص اگر از آن استفاده میکنید. هکرهای رشد از این تبلیغات دهان به دهان در مقیاس بزرگ برای رسیدن به رشد سریع استفاده میکنند.
در ادامه قصد داریم مفاهیم زیر را به عنوان یک آموزش هک رشد بررسی کنیم:
- فرایند گام به گام اجرای هک رشد
- تکنیک های هک رشد
- نمونه های اجرا شده هک رشد
هدف از استراتژی های هک رشد به دست آوردن حداکثر تعداد مشتری در حداقل زمان ممکن است.
فرایند گام به گام اجرای هک رشد
در این بخش، فرآیند گام به گام اجرای هک رشد را بررسی خواهیم کرد، سپس تکنیک های هک رشد و نمونه های اجرا شده هک رشد را به شما معرفی خواهیم کرد.
قدم اول: محصولی بسازید که مردم میخواهند
به نظر میآید هر شرکتی این مفهوم را بداند ولی با مثالی این قضیه را روشن خواهیم کرد. شرکت کوکاکولا در طول سال ها فعالیتش نوشیدنی های بدون الکل زیادی را معرفی کرده است. برای مثال سپرایت و فانتا که به خوبی کوکاکولا نبودند اما با تبلیغات زیاد این دو نوشیدنی محبوب شدند.امروزه انجام این کار بسیار مشکل خواهد بود زیرا اخبار و نظرات درباره یک محصول جدید به سرعت گسترش مییابد و اگر محصولی بد باشد، دنیا سریع تر از آنچه که تصور میکنید از آن اطلاع خواهد یافت. برای مثال کارکنان شرکت United Airlines چمدان های مسافران را برای یکدیگر پرتاب میکردند که باعث شکسته شدن گیتار یکی از مسافران شد. شرکت مسئولیت را پذیرفت اما خسارتی نپرداخت. نتیجه این کار برای شرکت هواپیمایی بسیار بد بود. چندین ویدئو از این اتفاق منتشر شد که یکی از آن ها تا به حال 15 میلیون بار دیده شده است.
راه حل چیست؟ یکی از تکنیک های هک رشد در این باره بازخورد (feedback) گرفتن است.شما باید محصول خود عرضه کنید با بازخورد گرفتن به طور منظم بازار محصول خود را بهبود ببخشید.
برای اطمینان از اینکه محصول شما به هدفش میرسد لازم است دو گام را طی کنید:
- با پرسش و پاسخ شروع کنید، نه با توسعه محصولی که بازار خوبی دارد.
- به محض اینکه به یک ایده رسیدید، بازخورد گرفتن را شروع کنید.
تصور کنید یکی از دوستانتان به شما درباره یکی از مشکلاتش در شرکتی که دارد میگوید و شما روی یک تکه کاغذ راه حلی برای آن مشکل مینویسید. تا زمانی که آن تکه کاغذ را دارید میتوانید آن را به مردم نشان بدهید. یکی از شرکت هایی که به خوبی از یکی از تکنیک های هک رشد یعنی بازخورد گرفتن استفاده کرد اینستاگرام است. رشد این شرکت باورنکردنی است.
بنیانگذاران اینستاگرام در ابتدا کار خود را با برنامه شبکه اجتماعی به نام Burbn برای افرادی که علاقه مند به نوشیدنی بودند شروع کردند (در واقع برای افرادی که علاقه مند به ویسکی بودند.) آن ها متوجه شدند که بیشترین استفاده از برنامه آن ها، مکانیزم به اشتراک گذاری عکس ها است. سپس شروع به جست و جو در برنامه های عکاسی کردند و تصور آن ها این بود که این بازار اشباع شده است. با صحبت بیشتر با کاربرانشان متوجه شدند دیگر برنامه های عکاسی یا پیچیده هستند و یا عکاسی ویژگی اصلی آن ها نیست. سپس با حدف برخی از قسمت های برنامه چیزی را که همهی مردم میخواستند را ایجاد کردند.
سپس با یک زمانبندی عالی (همزمان با انتشار آیفون 4) این برنامه را منتشر کردند و در عرض دو ماه یه یک میلیون کاربر رسیدند. یکی از نمونه های اجرا شده هک رشد در اینستاگرام را دیدید.
یکی دیگر از راه های ساختن یک محصول عالی ( تکنیک های هک رشد )، تایید اعتبار محصول است. اگر می خواهید بدانید که مردم چیزی میخواهید بسازید را میخواهند یا نه از آنها بخواهید که پول آن را بپردازند. برای مثال اگر میخواهید برنامه ای بسازید که بهترین مراکز فروش چای در شهر را به شما نشان دهد و این کار برای شما 1000 دلار هزینه دارد، میتوانید از 20 نفر 50 دلار و یا از 50 نفر 20 دلار بگیرید. این کار دو فایده دارد:
- مطمئن میشوید که مردم از شما میخواهند که این برنامه را بسازید.
- اگر موفق نشوید پول خود را هدر نمیدهید.
درخواست پول قبل از ارائه محصول به نظر غیر معمول است اما اگر خوب فکر کنید برا چیزهای دیگر مثل عضویت در باشگاه، بلیط سینما، بلیط هواپیما و بسیاری از مثال های دیگر از قبل پول میپردازید. با این کار حتی اگر نتوانید محصول را بسازید پول را برمیگردانید. به عنوان مثال رایان هالیدی 2000 نسخه از یکی از کتاب های خود را در طول زمان نوشتن به فروش رساند و با این کار مطمئن شد که محصولش خواهان دارد.
اگر هیچ ایده ای ندارید، محتوای رایگان منتشر کنید. یک وبلاگ یا کانال یوتیوب بسازید و حول محوری که قصد دارید کسب و کارتان را بسازید محتوا منتشر کنید و این محتوا را در شبکه های اجتماعی منتشر کنید. این ساده ترین راه برای بازخورد گرفتن است.
قدم دوم: هرکسی را هدف بازاریابی خود قرار ندهید.
شرکت Airbnb(وبگاهی برای کرایه مکانهای اقامتی) ابتدا “هر کسی که قصد سفر داشت” هدف قرار داد و خوب است بدانید مشتریان اول آنها تنها 3 نفر بودند.
به شکل زیر که به آن چرخه عمر محصول گفته میشود نگاه کنید:
برای آن که محصولی به مرحله بلوغ برسید، لازم است ابتدا از دو مرحله معرفی و رشد که 15 درصد بازار را تشکیل میدهند عبور کند. پس لازم است که شما در ابتدا این 15 درصد را هدف قرار دهید. محصولات یا 15 درصد بازار را جذب میکنند ویا میمیرند. پس اگر شما همه را هدف خود قرار دهید هک رشد وجود نخواهد داشت و شما رشدی نخواهید کرد. برای این که بدانید چطور این کار را به صورت صحیح انجام دهید لازم است با یکی دیگر از تکنیک های هک رشد آشنا شوید.
چگونه اقلیتی که بیشترین استفاده از محصول شما دارند را هدف قرار دهید؟ باید برای مشتری پروفایل ایجاد کنید و از خودتان بپرسید چه کسی بیشترین استفاده را از محصول ما خواهد داشت. برای مثال به یکی از نمونه های اجرا شده هک رشد دقت کنید. سرویس Dropbox احتمالا از مشتریان هدف ابتدایی خود چنین تصوری داشت: فردی 22 ساله و سفید پوست که در کالیفرنیا زندگی میکند و تی شرت های برند xyz میپوشد و دوستان زیادی ندارد و بیشتر وقت خود را آنلاین است. لازم است جزئیات با این دقت برآورد شود.
سرویس Dropbox در سال 2008 در TechCrunch معرفی شد. حرکت هوشمندانه آنها این بود که این سرویس را فقط با دعوت در اختیار دیگر افراد قرار میدادند به این معنی که آنها در ابتدا مشتریان ایده آل خود را در رویداد TechCrunch50 به دست آوردند سپس برای عضویت نیاز بود یکی از این افراد عضو شما را دعوت کند. از آنجا که همه میخواستند بدانند این سرویس چیست لیست انتظار به سرعت پر شد اما از آنجا که رازآلود بودن همیشه شک و تردید به همراه دارد، یک ویدئو کوتاه از این سرویس ساخته شد. آنها این ویدئو را به صورت سفارشی برای کاربران Digg، یک شبکه خبری بسیار محبوب اجتماعی در آن زمان طراحی کردند. باز هم با این کار مشتریان ایده آل خود را هدف قرار دادند: کسانی که زیاد از اینترنت استفاده میکنند.
با این کار لیست انتظار آنها از 5000 نفر به 75000 نفر رسید. به جای پرداخت 300 دلار به Google Ads، این استراتژی بهتری بود و اکنون سرویس Dropbox پانصد میلیون کاربر دارد.این نوع جهش های رشد در روزهای اولیه راه اندازی برای رسیدن به 15 درصد از بازار برای رشد حیاتی است.
نکتهی مهمی که درباره داستان موفقیت کسب و کارها مثل داستانی که در بالا ذکر شد وجود دارد این است که تفاوت بین یک ایده خوب و یک ایده بد در چیست. در اینجا لازم است شاخص های مهمی را که با عنوان شاخص های استارت آپ شناخته میشوند معرفی کنیم. ایده کلی این است که تعدادی از شاخص های کلیدی برای رشد که از تکنیک های هک رشد نیز میباشند را در نظر بگیریم و به بقیه شاخص ها توجهی نداشته باشیم.
مجموعه این شاخص ها چارچوبی را تشکیل میدهند که آن را با نام AARRR میشناسند که در زیر تشریح شده اند:
- 1Acquisition(فراگیری): چگونه کاری کنید که مردم شما را به اسم بشناسند؟
- Activation(فعال سازی): چگونه می توان به کاربران یک تجربه اولیه شاد داد.
- Retention(حفظ): چگونه کاری کنیم که مشتریان باز برگردند.
- Revenue(درآمدزایی): چگونه کسب درآمد کنید.
- Referral(ارجاع): چگونه کاری کنید که مشتریان از تجربه خودشان از خرید از شما برای دیگران نیز بگویند.
شما می توانید برای هر مرحله چند شاخص کلیدی انتخاب کرده و عملکرد خود را ارزیابی کنید. سپس، بر اساس این اطلاعات، شما خواهید فهمید آیا استارت آپ شما مقبول است یا خیر.
قدم سوم: فراگیری
سه روش قابل اطمینان وجود دارد که شرکت ها می توانند برای به دست آوردن مشتری از آن ها استفاده کنند که هر کدام از تکنیک های هک رشد هستند اما در یک زمان تنها یکی از آنها قابل انجام است. شرکت ها باید بدانند از کدام یک برای محصول خود استفاده کنند.
1- روش ویروسی. در این روش شما از طریق معرفی دوستان، خانواده و … به دیگران معرفی میشوید. برای مثال Dropbox را به یاد بیاورید. این سرویس از روش ویروسی به عنوان یکی از تکنیک های هک رشد استفاده کرد.
2- . روش چسبندگی. در این روش شما برای مردم یک تجربه ایجاد میکنید که مقاوت در برار آن غیر ممکن باشد و به این طریق افراد را تا جای ممکن نزدیک خودتان نگه میدارید و بنابراین آنها نیز بیشتر و بیشتر برای محصول شما خواهند پرداخت. از نمونه های اجرا شده هک رشد با استفاده از این روش میتوان به Crazy Egg اشاره کرد.
- روش پرداخت پول. از دیگر تکنیک های هک رشد میتوان به این روش اشاره کرد.برای جذب مشتری 50 دلار میپردازید و در نهایت 500 دلار از آن مشتری به دست میآورید.
حال در ادامه مسیر آموزش هک رشد لازم است بررسی کنیم از کدام روش در کدام شرایط استفاده کنیم.
قدم چهارم: فعال سازی
یکی از راه های افزایش نرخ تبدیل و به عبارت دیگر استفاده از تکنیک های هک رشد، حذف کردن فیلدهای اضافه است. برای مثال خواستن اطلاعات شماره کارت اعتباری زمانی که مردم قصد ثبت نام دارند کاری اشتباه است زیرا آنها هنوز تصمیم نگرفته اند که آیا واقعا قصد خرید دارند و یا خیر. طبق یکی از تحقیقات انجام شده حذف کردن فیلدهای اضافه مثبت درخواست کارت اعتباری سدر هنگام ثبت نام کاربران در سایت باعث افزایش نرخ تبدیل به میزان 10 درصد(طبق ادعای Totango) و بودن آن باعث کاهش این نرخ به میزان 2 درصد شده است.
گام بعدی ایجاد اولین تجربه خوشایند است. سه روش برای ایجاد این تجربه وجود دارد:
- سلف سرویس بودن
- دمو های گروهی
- ماس های نفر به نفر
به عنوان مثال، Canva (وب سایت طراحی گرافیک) را در نظر بگیرید. بریدن یک عکس با کشیدن و رها کردن یک حس فوق العاده است.
کاربران می توانند از آموزش سلف سرویسی استفاده کنند که از راهنمایی های مختلف برای نشان دادن نکات به آن ها استفاده میکند.
قدم پنجم:حفظ
در قدم بعدی در فرایند گام به گام اجرای هک رشد مهم ترین نکته ای که حائز اهمیت است این است که مشتریان تکراری بیشترین خرید و سودرسانی را دارند.
بهترین مشتریان نیز بیشترین خرید را دارند.
مشکلی که بسیاری از کمپانی ها دارند این است که بیشتر بودجه(حدود 80 درصد) خود را نه صرف نگهداری مشتری های فعلی، بلکه صرف پیدا کردن مشتریان جدید میکنند. راه حل این است که دید تونلی نداشته باشید. زیرا هر مشتری قبل از خرید از کانالی به کانال دیگر میرود. گوگل این لحظه را اصطلاحا لحظه صفر حقیقت مینامد که نشان میدهد چگونه مشتریان بدون آنکه متوجه شوید با برند شما ارتباط برقرار میکنند.
با ترکیب درست تاکتیک ها میتوان به خواستهی مورد نظر یعنی حفط مشتری رسید. در این قدم را میتوان با مثال زیر تمام کرد: هنگامی که شما برای مدتی در حساب فیسبوک خود فعال نباشید و یا وارد نشوید، فیسبوک از طریق ایمیل شما را از رویدادهای جدید مطلع و متمایل به برگشتن به حسابتان میکند.
قدم ششم: درآمدزایی
شما نیاز به یک تیم و یک زیرساخت دارید که یک روز قادر به پردازش میلیون ها سفارش باشد. کمپانی WPEngine، آنها یک کمپین مخصوص ایمیل برای پیش فروش سالانه ایجاد کرده اند. این حفظ ارتباط و ارسال اطلاعات محصولات جدید، باعث افزایش فروش درنتیجه افزایش درآمد میشود.یک برنامه سالانه در درجه بعدی میتواند در قانونمند کردن و منظم کردن جریان نقدی کسب و کارتان به شما کمک کند. داشتن چنین برنامه هایی به سلامت شرکت کمک شایانی خواهد کرد و نشان میدهد که چرا هکرهای رشد بیشتر وقت خود را معطوف به زیرساخت ها میکنند.
یکی دیگر از نمونه های خوب، توجه به سبدهای خرید رها شده است. تقریبا 70٪ کاربران، سبد خرید خود رالغو می کنند. این افراد آماده خرید هستند اما به یکباره سایت شما را برای همیشه ترک می کنند و یا بدتر از آن، کالای مورد نظرشان را به قیمت کمتر از رقیبان شما میخرند. و یا مثالی دیگر این است که بسیاری از افراد “حمل و نقل گران” را بزرگترین مانع برای خریدشان میدانند. به آمار زیر نگاهی بیندازید.
توجه به مثال های بالا کمک مساعدی به شما خواهد کرد و از تکنیک های هک رشد است که در بسیاری از مقالات آموزش هک رشد به آن ها اشاره میشود.
قدم هفتم: ارجاع
اکثر شرکت ها چیزهای اشتباهی را اندازه میگیرند. برای مثال به جای اندازه گیری میزان شادی مشتریان، آیا هیچ وقت به این پرسش پاسخ داده اند که آیا مشتریان حاضر هستند شرکت را به دیگران معرفی کنند؟
امروزه اکثر شرکت های تولیدی از شاخص خالص مروجان (NPC) برای پیش بینی ارجاعات استفاده می کنند. استفاده ازین تکنیک هک رشد ساده است. به مشتریان یک مقیاس از 1تا 10 بدهید و آر آنها بپرسید چقدر حاضر هستن شرکت شما را به دیگران معرفی و یا پیشنهاد کنند. پاسخ دهنده ها را میتوان به 3 بخش تقسیم کرد:
- افراد مشوق (امتیاز 9-10): این افراد شما را به دیگران توصیه خواهند کرد.
- افرادمنفعل (امتیاز 7-8): این افراد محصول شما را قبول دارند ولی اگر گزینهی دیگری به آنها پیشنهاد شوند آنرا ترجیح میدهند.
- افراد بدگو (امتیاز 0-6): این دسته بندی افرادی است که نه تنها محصول را تعویض خواهند کرد، بلکه از شما نیز بد خواهند گفت.
تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از روش بالا از تکنیک های هک رشد است که بسیاری از هکرهای رشد و بسیاری از مقالات دربارهی آموزش هک رشد آن را توصیه میکنند. تلاش برای ارتقای سطح افراد از دستهی 3 به سمت دستهی 1 یکی از محورهای این گام ازفرایند گام به گام اجرای هک رشد است.
قدم هشتم: محصول خود را به طور پیوسته بهبود دهید.
در آخرین گام از فرایند گام به گام اجرای هک رشد، مفهومی که مهم است تکرار و تکرار مجدد است. زیرا بسیاری از استارت آپ ها با وجود داشتن میلیون ها کاربر، نیاز به چند سال وقت برای سوددهی دارند.خوب است بدانید 44 درصد کمپانی ها بر روی به دست آوردن مشتری های جدید متمرکز هستند و تنها 18 درصد از آنها بر روی حفظ مشتریان جدید و پژوهش ها نشان میدهد که فروش به مشتری موجود ساده تر است. بهبود فرآیندی مستمر است که باید پیوسته در حال رخ دادن باشد.
نتیجه گیری
8 سال طول کشید تا ارزش فیسبوک به 50 میلیارد دلار برسد که در زمان خود رکورد محسوب میشد اما اوبر در 5 سال به این رقم رسید. مسئله ای که مطرح است، تاثیر هک رشد و تکنیک های هک رشد و یا درصورت امکان آموزش هک رشد است. میتوانید از همین حالا سفر خود را شروع کنید.