اسپم (Spam) یا هرزنامه چیست؟ دلایل ارسال اسپم و 8 راه مقابله با آن

ما ارسال اسپم را بیشتر به شکل ایمیل و پیامک در ذهن خود تصور می‌کنیم، ولی انواع مختلف اسپم وجود دارد که در این مقاله با انواع آن و راه‌های مقابله با آن‌ها می پردازیم. شاید بارها برای شما‌ هم پیش آمده باشد که مورد هجوم سیلی از ایمیل‌های تبلیغاتی از فروش محصولات مختلف گرفته تا تبلیغ سرویس‌های خدماتی قرار گرفته باشید و این مسئله شما را کلافه کرده باشد خصوصا اگر کسی باشید که زیاد از ایمیل‌تان استفاده می‌کنید این موضوع می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد.

از طرف دیگر اگر صاحب کسب وکاری باشید و ایمیل‌هایتان جزو این دسته از پیام‌ها گزارش شود خطر بزرگی می‌تواند بیزینس شما را تهدید کند. اما این ایمیل‌های بدون توقف از کجا می‌آیند و چطور باید با آن مقابله کرد؟ در مقاله زیر به تعریف spam چیست و معنی spam خواهیم پرداخت خواهیم کرد.

اسپم (spam) چیست؟

ایمیل‌ها و در کل پیام‌هایی که به‌صورت اتوماتیک به تعداد افراد زیادی (بدون در نظر گرفتن هدف) فرستاده می‌شوند را اسپم یا هرزنامه می‌نامند. اسپم در واقع گونه‌ای از تبلیغات تجاری ناهنجار است که به یک چالش بزرگ دیجیتال تبدیل شده است. البته این موضوع فقط محدود به سرویس ایمیل نیست و در مورد شبکه‌های اجتماعی و پیامک نیز صدق می‌کند.

اسپمر کیست؟

حالا که به‌صورت مختصر گفتیم spam چیست و با آن آشنا شدید، باید بدانید کسی که این ایمیل‌ها و پیامک‌ها را به اشخاص دیگر ارسال می‌کند اسپمر می‌گویند. به طور معمول اسپمرها پیامک‌ها و ایمیل‌های در یک دسته‌ی مشابه و نزدیک به‌هم را در زمان پشت‌هم ونهایتا در یک هفته‌ی کاری انجام می‌دهند.

انواع اسپم

ایمیل اسپم

همانطور که در بالا اشاره شد ایمیل اسپم و یا Junk mail  به معنای هرزنامه را می‌توان اولین و معمول‌ترین نوع اسپم در نظر گرفت. حجم زیادی از ایمیل‌های تبلیغاتی و فروش محصولات که بی‌هدف و بدون شناخت مخاطب فقط براساس یک آدرس ایمیل به تعداد افراد زیادی هم‌زمان فرستاده می‌شوند.

البته امروزه اسپم‌ها سریعا شناخته می‌شوند و از ایمیل‌های اصیل غربال می‌شوند مثلا اسپم یاهو این‌گونه است که اگر ایمیلی به بیش از یک نفر فرستاده شد آن را به عنوان اسپم در نظر می‌گیرد و به فولدر مخصوص spam هدایت می‌کند. البته این حساسیت بالا گاهی ممکن است به ایمیل‌های اصیل هم ضربه بزند اما تا حدی قابل پیش‌گیری است.

اسپمرها آدرس ایمیل افراد هدف خود را از طریق ایمیل‌هایی که در اینترنت به طور عمومی قابل دسترسی هستند جمع‌آوری می‌کنند و به راحتی ایمیل مورد نظرشان را به صورت دسته‌جمعی به تمام آن‌ها می فرستند. طبق آمار در حال حاضر 90% ایمیل‌هایی که در کل جهان فرستاده می‌شوند اسپم هستند!

کامنت اسپم

کامنت اسپم در واقع اتفاقی است که ممکن است بلاگرها و وب‌مسترها را تحت تاثیر خود قرار دهد. ممکن است در وبلاگی مطلبی را بخوانید و بعد برای جزییات بیشتر به کامنت‌ها مراجعه کنید. اما در بین آنها تعداد زیادی کامنت غیرمرتبط تبلیغاتی و لینک‌های مخرب ببینید و از ادامه کامنت خواندن منصرف شوید. “فرار کاربر از سایت” این دقیقا بدترین اتفاقی است که می‌تواند بیفتد.

کامنت اسپم باعث پایین آمدن سرعت وب سایت‌تان می‌شود و به عنوان محتوای بی‌کیفیت شناخته شود و رنگ سایت را خدشه‌دار کند. بسیاری از این نظرات توسط ربات اسپم‌ها فرستاده می‌شوند. البته وردپرس افزونه‌ای به نام Akismet دارد که به وب‌سایت‌ها برای مدیریت کامنت اسپم‌ها کمک می‌کند. فعال کردن این افزونه با ایجاد یک حساب کاربری و کد Api اختصاصی امکان‌پذیر است.

پست اسپم

پست اسپم‌ها در سایت‌های وردپرسی، شبکه‌های اجتماعی مثل فیسبوک و اینستاگرام، انجمن‌های بحث و گفت‌و‌گو و فروم‌ها و در کل هر جا که قابلیت پست‌گذاری داشته باشد نمایان می‌شوند و کنترل صفحه‌تان را به دست می‌گیرند. به این ترتیب که ممکن است محتوایی غیرمرتبط بدون اجازه یا اطلاع شما توسط اسپمر بر روی صفحه و یا وب‌سایت شخصی‌تان منتشر شود. این محتوا می‌تواند شامل لینک ، نوشته و یا عکس باشد و بدون رضایت شما پست شود. البته این موضوع در فیسبوک نسبت به بقیه پلتفرم‌ها بیشتر دیده می‌‌شود.

اسپم یوزنت (Spam Usenet)

یوزنت را می‌توان قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین سیستم اشتراک فایل به حساب آورد. با قدمتی حتی طولانی تر از اینترنت! در واقع سیستم یوزنت شبیه ایمیل امروزی است اما تفاوتش این‌ است که عمومی است و یک فایل را در آن واحد به همه می‌تواند نمایش دهد و برای همه افراد قابلیت آپلود و دانلود فایل را مهیا می‌کند.

موضوع فایل‌های یوزنت بیشتر پیرامون اخبار سیاسی، اجتماعی، علمی و بحث و گفت‌و‌گو است. اسپم‌ها حتی در این پلتفرم نیز اظهار وجود می‌کنند. به عنوان مثال فرض کنید عضو گروهی علمی در یوزنت هستید و فردی به طور مداوم بحث‌های غیر مرتبط و غیر علمی به اشتراک می‌گذارد. این فرد در یوزنت به عنوان اسپم در نظر گرفته می‌شود.

اسپم در تلگرام و واتساپ

• هرزنامه واتساپ چیست؟ هر پیامی که به دفعات زیاد در واتساپ پخش شده باشد ممکن است نوعی اسپم محسوب شود. اسپم‌های واتساپ گاها به شکل تبلیغاتی، شایعه و حتی کلاهبرداری هستند. برای مقابله با این گونه اسپم‌ها از بازنشر آن پیام باید جلوگیری شود و شماره فرستنده بلاک شود.
• اسپم در تلگرام چیست؟ اسپم در تلگرام نیز ممکن است به شکل عضویت ناخواسته در گروه‌های تلگرامی مختلف و یا دریافت پیام‌های آزاردهنده نمود پیدا کند. به منظور ترفیع این‌گونه مشکلات، تلگرام از گزینه‌ای تحت عنوان ” گزارش اسپم” استفاده می‌کند.کاربرد گزارش اسپم در تلگرام در مواقعی است که یک اکانت به عنوان مزاحم شناخته می‌شود و برای آن محدودیت‌هایی در نظر گرفته می‌شود به‌طوری که روندهای معمول در تلگرام را نمی‌تواند انجام دهد. البته مدت این تنبیه نسبتا کوتاه است (در حد چند روز) و اگر در این مدت گزارش اسپم دیگری نداشته باشد به حالت عادی باز می‌گردد.

اسپم پیامک چیست

“عدد 1 را ارسال کنید و جایزه‌تان را بگیرید” ، “شما برنده یک گوشی هوشمند شده‌اید نام و نام خانوادگی و آدرس‌تان را پیامک کنید تا هدیه برای شما پست شود”. بسیار اتفاق افتاده بدون اینکه در مسابقه‌ای شرکت کرده باشید پیام‌های بالا برایتان ارسال شده باشد. غیر از آزاردهنده بودن همه‌ی این پیامک‌ها، خطر مهمی که شما را تهدید می‌کند ارسال اطلاعات شخصی‌تان برای افراد غریبه و سوءاستفاده از آن است. حتی ممکن است این پیام‌ها در ازای هر پیامک هزینه‌ای را بدون اطلاع از شما کم کنند.

تماس اسپم: اگر شماره تلفن‌تان را هر جای نامطئنی وارد کرده‌اید باید منتظر تماس‌های اسپم باشید. البته بسیاری از کمپانی‌ها ممکن است اطلاعات تماس شما را به دیگران بفروشند و شما را با دردسر مواجه کنند تماس‌های اسپم تماس‌های اتوماتیک تبلیغاتی و یا حتی کلاهبرداری هستند که توسط ربات‌ها انجام می‌شوند وآزاردهنده‌ترین نوع اسپم به شمار می‌روند.

آنتی اسپم چیست؟

بعد از آن که با معنی spam آشنا شدیم به جلوگیری از آن میپردازیم.در کل آنتی اسپم Anti-Spam به هرگونه نرم‌افزار، سخت‌افزار و یا پروسه‌ای که از ورود اسپم به سیستم جلوگیری می‌کند اطلاق می‌شود. نرم افزارهای آنتی اسپم از محبوب‌ترین نوع آنتی اسپم‌ها به شمار می‌روند. این نرم‌افزارها از مجموعه‌ای از پروتکل‌ها استفاده می‌کنند که می‌توانند پیام‌های ناخواسته و جانک را تشخیص دهند و از ورود آن‌ها به اینباکس کاربر جلوگیری کنند.

بیشتر آنتی اسپم‌هایی که امروزه وجود دارند قادر هستند که بر اساس نیازهای کاربر برای هر فرد آن را شخصی‌سازی کنند. مثلا خودتان انتخاب کنید چه ایمیل‌هایی وارد اینباکس‌تان شود چرا که اینطور نرم‌افزارها معمولا تمام ایمیل‌های ورودی را به جز آنها که می‌شناسیدشان اسپم فرض می‌کنند.

آنتی اسپم‌ها مزایای بسیاری دارند از جمله:

• بلاک کردن اسپم‌ها: آنتی اسپم‌ها نه‌تنها ایمیل آدرس‌های خاص را بلاک می‌کنند بلکه میان عناوین ایمیل و تکست ایمیل جست‌وجو انجام می‌دهند. می‌تواند ایمیل‌هایی را بر اساس فرستنده بلاک کنید، حتی اگر آدرس ایمیل شما مرتبط با ایمیل گرفته شده باشد.(مثلا در زمینه‌کاری مشابه باشد)
• قرنطینه کردن اسپم‌ها: فیلترهای آنتی اسپم به طور اتوماتیک ایمیل‌های اسپم را قرنطینه می‌کنند تا اینباکس کاربر عاری از اسپم باشد. معمولا ایمیل‌های قرنطینه شده به مدت 30 روز یا بیشتر نگهداری می‌شوند و بعد حذف می‌شوند. در این مدت زمان مشخص می‌توانید چک کنید و ایمیل آدرس‌های معتبر را غربال کنید.
• آپدیت اتوماتیک فیلترها: آپدیت اتوماتیک نه تنها به آنتی اسپم کمک می‌کند که به روز بماند بلکه از سیستم شما در برابر لینک‌های مخرب و ویروس‌ها محافظت می‌کند.
• نظارت هم‌زمان بر چندین اکانت:توسط این ویژگی می‌توانید هم‌زمان چندین ایمیل مانند ایمیل شخصی ، کاری و … را مدیریت کنید.
• تهیه لیست سفید و شخصی:توسط این ویژگی می‌توانید لیستی از دوستان‌تان و یا ایمیل‌هایی که می‌خواهید دریافت کنید تهیه کنید. این کار باعث می‌شود هیچ‌وقت حتی به اشتباه این‌گونه ایمیل‌ها در اسپم قرار نگیرند. این لیست قابلیت ادیت شدن را نیز دارد.
• گزارش اسپم:توسط این ویژگی می‌توانید از ایمیل آدرسی خاص شکایت کنید و در واقع آن را ریپورت کنید تا فعالیت آن توسط سرویس میزبان ایمیل بررسی شود.

  دلایل اسپم شدن و جلوگیری از آن

همان‌طور که گفتیم مسئله اسپم مخصوصا برای بیزینس‌ها ممکن است دردسرساز باشد، اما چرا ایمیل‌های ارسالی ما ممکن است اسپم در نظر گرفته شوند؟ امروزه نظارت بر اسپمرها بسیار سخت‌گیرانه‌تر شده است هرچند این فیلترها 100 درصد هم دقیق نیستند و ممکن است ایمیل سالم شما را نیز اسپم به حساب بیاورند.

جلوگیری از اسپم شدن ایمیل‌های ارسالی خصوصا برای کسب‌وکارهای دیجیتال و کسانی که از کمپین‌های ایمیل مارکتینگ بهره می‌برند ضروری است. در زیر برخی دلایل مهم هدایت شدن به اسپم و جلوگیری از آن را توضیح خواهیم داد.

1. برای ایمیل زدن اجازه نگرفته اید

قانون اول ایمیل مارکتینگ، گرفتن اجازه از کاربرتان برای فرستادن ایمیل است. خرید لیستی از ایمیل آدرس‌ها نه تنها به شما کمک نمی‌کند بلکه باعث می‌شود با دست خودتان به اسپم هدایت شوید. اما گرفتن اجازه به چه معناست؟

به این معنا که فرمی روی وب سایت‌تان قرار داشته باشد که به طور واضح مشخص کند که کاربر با وارد کردن ایمیلش قرار است مشترک شما بشود. سعی کنید حتی اگر نیاز به ایمیل مارکتینگ دارید از طریق کمپین‌های طراحی شده مناسب و یا ایمیل‌های شخصی سازی شده برای عضویت در خبرنامه‌تان دعوت به عمل آورید.

2. آدرس IP تان قبلا به منظور اسپم استفاده می‌شده

گاهی ممکن است بدون هیچ فعالیت اسپمی ایمیل‌هایتان به عنوان اسپم نشانه‌گذاری شوند و این موضوع برای شما عجیب باشد. یکی از احتمالات ممکن که باید بررسی کنید آن است که شاید آدرس IP شما قبلا در کنترل یک اسپمر بوده و فعالیت‌های اسپمی انجام داده است.

بیایید با یک مثال موضوع را روشن تر کنیم. فرض کنید کمپین ایمیل مارکتینگی را از طریق یک سرویس خارجی راه‌اندازی کرده‌اید. طبیعتا ایمیل‌های شما از طریق سرورهای این سرویس ارسال می‌شوند. حال اگر این سرویس خارجی مشتری‌های دیگری هم داشته باشد و آنها ایمیل اسپم ارسال کنند ممکن است این مسئله بر فعالیت شما نیز تاثیرگذار باشد. استفاده از سرویس‌های معتبر ایمیل مارکتینگ این مشکل را ترفیع می‌سازد.

3. نرخ اینگیجمنت پایینی دارید

نرخ اینگیجمنت در ایمیل به این معناست که چه میزان کاربر شما ایمیل را باز می‌کند و می‌خواند. اگر کاربران‌تان به محض دیدن ایمیل شما آن را پاک می‌کنند و حتی آن را باز هم نمی‌کنند احتمال اینکه اسپم شناخته شوید زیاد می‌شود. حتی اگر یک نفر زمان زیادی را صرف خواندن ایمیل‌تان کند می‌تواند میانگین اینگیجمنت شما را بالا ببرد. نرخ اینگیجمنت تا سال 2018 ، 24% بوده است.

برای افزایش نرخ اینگیجمنت ایمیل راه‌های بسیاری هست به‌عنوان مثال ایمیل را در زمان مناسب و زمان ترافیک بالا ارسال کنید، عنوان‌هایتان را به بهترین شکل ممکن طراحی کنید و لیست ایمیل‌هایتان را دسته‌بندی کنید و ایمیل‌های بی‌مصرف را کنار بگذارید.

4. نرخ ریپورت بالایی دارید

یکی از دلایل بسیار مهمی که ایمیل شما وارد اینباکس مخاطب نمی‌شود شکایت و ریپورت ایمیل شماست. در سال 2018 میانگین نرخ ریپورت بین 0.2 تا 0.39% بود. یعنی نرخ ریپورت شما باید کمتر از این میزان باشد تا ایمیل‌تان به عنوان اسپم در نظر گرفته نشود. هر زمان که کاربر یک ایمیل را به عنوان اسپم گزارش کند، چه ایمیل در واقعیت اصیل باشد چه اسپم باشد، این گزارش در رکوردهای سرویس‌دهنده ایمیل ( یاهو، Gmail و …) ثبت می‌شود. وقتی این گزارش‌ها از یک حدی بالاتر رفت ( این نرخ بسته به هر سال متفاوت است) تمامی کمپین‌هایی که پس از آن ارسال می‌کنید مستقیما وارد فولدر اسپم می‌شوند.

اما دلیل اینکه یک کاربر ایمیل شما را اسپم فرض می‌کند، در حالی که واقعا اسپم نیست، چیست؟ بعضی‌وقت‌ها کاربران حتی با اختیار خودشان ایمیل‌شان را وارد کرده‌اند اما بعدها وب‌سایت موردنظر را فراموش می‌کنند و یادشان نمی‌آید خودشان عضویت را انتخاب کرده‌اند و فکر می‌کنند ایمیل مورد نظر اسپم است. برای جلوگیری از این اتفاق باید برندسازی خوبی انجام دهید. از رنگ‌ها و لوگو به‌یادماندنی استفاده کنید و کاری کنید یادشان بماند فرستنده دقیقا کیست.

5. عنوان ایمیل تان غیر مرتبط است

عنوان‌های غیر مرتبط با متن و هدف ایمیل به قصد فریب کاربر برای باز کردن ایمیل، جدا از اینکه کاری غیر اخلاقی به شمار می‌رود از نظر نظارت‌کنندگان بر اسپم غیرقانونی هم هست. برحسب یک نظر سنجی انجام شده بیشتر از 50% افراد اذعان کرده‌اند که توسط باز کردن ایمیل‌هایی که عنوان بی‌ربط داشته‌اند و آنها را به خرید محصولی ترغیب کرده‌اند، نه تنها ترغیب نشده‌اند بلکه احساس سوءاستفاده شدن و فریب‌خوردگی به آن‌ها دست داده است.

نمونه‌ای از برخی از این عنوان‌ها را در زیر بررسی می‌کنیم‌:

• لباسم را خانه شما جا گذاشتم؟این نوع ایمیل قصد آن را دارد که در ظاهر این فکر را در شما بی‌آفریند که ایمیلی از یک آشنا دارید و به این ترتیب با فریفتن شما باعث شود ایمیل را باز کنید و تبلیغات محصول‌شان را ببینید.
• شرکت RE: ایمیل‌هایی که اولشان با RE: شروع شده است در واقع ریپلای و جواب ایمیل‌هایی است که شما زده‌اید. توسط این روش اسپمر قصد دارد شما را با فکر اینکه جواب ایمیلی از کسی در شرکت یا جای دیگری دارید بفریبد تا ایمیلش را باز کنید.
• *فوری* برچسب فوری‌زدن به ایمیلی قطعا کنجکاوی هرکسی را برای باز کردن ایمیل بر می‌انگیزاند.
• از خرید شما متشکریم در این روش درحالی که حتی کاربر اقدام به خرید محصولی نکرده کنجکاو می‌شود که ایمیل را باز کند.

قطعا بدترین و ناشیانه‌ترین روش استفاده از عناوین غیرمرتبط در ایمیل است. البته بعضی مواقع ممکن است فکر کنید عنوان‌تان مرتبط است در حالی‌که یک تغییر کوچک و گمراه‌کننده هم شاید بتواند خشم خواننده را برانگیزاند.

6. لینک لغو اشتراک (Unsubscribe) را در ایمیل قرار نداده‌اید

عدم قرار دادن لینک لغو اشتراک در ایمیل مثل آن است که خانه‌ای ساخته باشید ولی برای آن در خروجی قرار نداده باشید. هر چقدر هم که خودتان فکر کنید کمپین ایمیلی‌تان ارزشمند است ممکن است مورد پسند کاربر نباشد و دنبال راه خروجی بگردد. اگر کاربر نتواند لینک لغو اشتراک را پیدا کند احتمال آنکه شما را اسپم گزارش کند بالا می‌رود و در بدترین حالت ممکن است جریمه شوید.

بهترین محل قرار دادن لینک لغو اشتراک در انتهای ایمیل است. هم‌چنین در نظر داشته باشید اگر کسی تقاضای لغو اشتراک داد موظف هستید نهایتا تا 10 روز کاری به تقاضایش پاسخ دهید. به‌منظور لغو اشتراک هیچ بیزینسی حق ندارد از کاربرش تقاضای اطلاعاتی به جز ایمیل آدرسش کند و یا هزینه‌ای بابت این کار بگیرد. تنها کاری که کاربر باید انجام دهد نهایتا ریپلای کردن یک ایمیل از طرف میزبان و یا از طریق یکی از صفحات وب‌سایت است و بس.

به‌عنوان مثال نمی‌توانید کاربر را در ازای لغو اشتراک مجبور به پر کردن پرسش‌نامه‌ای بکنید. حتی اگر هدف‌تان نظرسنجی است فرم نظرسنجی را درست بعد از اینکه عملیات لغو انجام شد در ایمیل لغو اشتراک بگنجانید نه قبل از آن و نکته آخر این‌که هیچ‌وقت آدرس ایمیل‌هایی که از شما لغو اشتراک کرده‌اند را به بیزینس‌های دیگر نفروشید!

7. ایمیل حاوی HTML تان دارای مشکل است

اگر فقط ایمیل‌های حاوی متن می‌فرستید که جای نگرانی وجود ندارد. البته واقعیت این است که افراد جذب رنگ‌ها، لوگوها و تصاویر می‌شوند بنابراین بدون آن ایمیل شما جذابیتی ندارد. طبق آمار نیز ایمیل‌های حاوی تصاویر نرخ تعامل بالاتری دارد پس هدایت آنها به اسپم نیز کمتر محتمل است.

در زیر نکاتی را برای بهبود کیفیت ایمیل‎‌های HTML  آورده‌ایم:

• از ماکسیمم رزولوشن 800-600 استفاده کنید تا عکس‌تان بیشتر به چشم بیاید.
• کد HTML خود را تا حد امکان ساده نگه‎‎‌دارید.
• نسبت عکس به متن را زیاد نکنید. درست است که عکس‌ها جذابیت بیشتری دارند اما عکس بدون متن هم می‌تواند مبهم باشد.
• عکس‌هایتان را فشرده کنید تا حجم کمتری را اشغال کنند و زودتر لود شوند.
• از فونت‌های غیرمرسوم استفاده نکنید.
• از نحوه نمایش ایمیل و سرعت لود شدن در موبایل نیز اطمینان حاصل کنید.

8. از کلمات حساس اسپمی استفاده کرده‌اید

بعضی فیلترها به کلماتی خاص در هدلاین‌ها و یا متن ایمیل حساس شده‌اند.

سرویس میزبان ایمیل شما ممکن است به اینگونه فیلترها مجهز باشد و قبل از فرستادن آن‌ها را چک کند.

نتیجه‌گیری

در مقاله بالا با مفهوم و انواع اسپم آشنا شدیم و از دید کسب‌وکارها به موانعی که به اسپم ختم می‌شود پرداختیم. البته دلایل مختلف دیگری ممکن است به اسپم ختم شود و این موضوع دلایل ثابتی ندارد. بنابراین توصیه می‌شود هر کسب‌وکار بر حسب شرایط موجود خود به بررسی این موضوع بپردازد و از کارشناسان خبره این حوزه کمک بگیرد. اما مسئله‌ای که می‌تواند قطعا از اسپم شدن ایمیل‌هایتان جلوگیری کند توانایی شما در درگیر کردن کاربر و افزایش نرخ تعامل ایمیل است که این هم محصولی جز تلاش برای پروداکتیو بودن برندتان نخواهد بود.