تجربه کاربری (UX) یا همان User Experience همان‌طور که از نامش پیداست یعنی تجربه، رفتار، احساسات و ذهنیتی که هنگام استفاده از محصولات، خدمات، سایت و اپلیکیشن شما در ذهن کاربران‌تان باقی می‌ماند.
هر آنچه درباره تجربه کاربری (UX) باید بدانید
تجربه کاربری (UX) مفهوم بسیار مهمی است که این روزها در دنیای تکنولوژی و کسب‌وکارهای آنلاین زیاد به گوش می‌خورد. User Experience یا به اختصار UX حوزه‌ی پرطرفداری است که عمر آن به حدود دو دهه می‌رسد و خیلی از افراد به دنبال یاد گرفتن آن هستند. این حوزه روز به روز پررنگ‌تر می‌شود و طی سال‌های اخیر مشاغل زیادی وابسته به آن در سراسر دنیا از جمله ایران ایجاد شده‌اند.
با این وجود آشنایی با این حوزه، به‌خصوص اگر در استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین مشغول به کار هستید، می‌تواند برای شما بسیار مفید و حتی در مواردی ضروری باشد. در این مطلب به شما می‌گوییم که تجربه کاربری چیست و چه اهمیتی دارد.
تجربه کاربری چیست؟
هر کاربری هنگام استفاده کردن از هر اپلیکیشن یا وب‌سایتی تجربه‌هایی خواهد داشت. برای مثال موقع خرید از یک وب‌سایت فروشگاهی ممکن است پیدا کردن یک صفحه از میان انبوه صفحات آن سایت برایتان سخت باشد یا هنگام خرید گیج شوید و مراحل آن برایتان پیچیده به‌نظر برسد.
مثال دیگر این‌که ممکن است از کار کردن با یک اپلیکیشن لذت ببرید یا به اصطلاح مثل آب خوردن بفهمید باید چه کنید اما یک اپلیکیشن دیگر آن‌قدر اذیتتان کند که همان موقع از گوشی‌تان پاک کنید و دیگر سراغش نروید.
این تجربه‌ها باعث می‌شود که شما بارها از یک سایت یا اپ استفاده کنید یا نه همان چند ثانیه ابتدایی از آن خسته شوید و عطایش را به لقایش ببخشید. در واقع باید یک محصول (مثلا وب‌سایت) را طوری طراحی کرد که علاوه بر فراهم کردن راحتی کاربر در استفاده از آن، حال خوبی را نیز تجربه کند.
همه چیز در گروی تجربه کاربر است
تجربه کاربری (UX) یا همان User Experience همان‌طور که از نامش پیداست یعنی تجربه، رفتار، احساسات و ذهنیتی که هنگام استفاده از محصولات، خدمات، سایت و اپلیکیشن شما در ذهن کاربران‌تان باقی می‌ماند.
کاربر باید چیزی که دنبالش می‌گردد را در سریع‌ترین زمان ممکن در سایت یا اپلیکیشن شما پیدا کند و به‌عبارتی همه چیز برایش در قابل‌فهم‌ترین و راحت‌ترین حالت ممکن باشد. در این صورت کاربران تجربه لذت‌بخشی از کار با محصول شما خواهند داشت؛ وگرنه زمانی که سردرگم و اذیت شوند دیگر از آن محصول استفاده نمی‌کنند. به این نکته مهم دقت کنید که امروزه کاربران در پی سریع‌ترین و ساده‌ترین راه‌ها برای رفع نیازهای خود هستند
اهمیت تجربه کاربری
در رابطه با اهمیت تجربه کاربری باید بگوییم وقتی کاربر تجربه لذت‌بخشی از کار با سایت و اپلیکیشن شما داشته باشد، به مشتری دائم‌تان تبدیل می‌شود. دیگر چه چیزی بهتر از این؟ از طرفی اگر کاربر با پیچیدگی و دشواری دسترسی به بخش‌های مختلف سایت مواجه شود، به احتمال زیاد سایت را ترک می‌کند و پشت سرش را هم نگاه نمی‌کند.
در ضمن وقتی کاربر سایت شما را بپسندد، الگوریتم‌های گوگل هم سایت شما را می‌پسندد. با این حساب اگر می‌خواهید در بهینه‌سازی و سئوی سایت خود موفق شوید، باید به تجربه کاربری یا UX سایت خود اهمیت دهید.
وقتی شما کاربرپسند باشید گوگل هم وب‌سایت شما را در نتایج جست‌وجو بالاتر می‌آورد و به افراد بیش‌تری نشان می‌دهد. همه این‌ها به بیان ساده یعنی به دست آوردن مخاطبان بیشتر، ماندگاری آن‌ها و افزایش فروش محصولات و خدمات و رسیدن به هر هدف دیگری که برای کسب‌وکارتان در ذهن دارید.
طراح UX چه می‌کند؟
تا این قسمت مطلب متوجه شدید که تجربه کاربری چیست. خب چه کسی این کار را انجام می‌دهد؟ جواب طراح UX است. طراح UX کاری می‌کند که تجربه استفاده از محصول و خدمات در همه مراحل از انتخاب و خرید گرفته تا استفاده از آن، برای کاربر آسان، دلخواه، کارآمد و مناسب باشد.
در واقع کار طراح UX زمانی شروع می‌شود که هنوز محصولی وجود ندارد. طراح UX قبل از هر چیز مشتری‌ها و نیازهای آن‌ها را در نقشه سفر مشتری شناسایی و ارزیابی می‌کند.
بیشتر بخوانید: پرسونا چیست ؟
هنگام طراحی سایت یا اپلیکیشن طراح UX تمام فعالیت‌هایی که کاربر قرار است انجام دهد را در نظر می‌گیرد و برای هر کدام ساده‌ترین و کارآمدترین راه را ارائه می‌دهد؛ در واقع با راهنمایی مناسب کاربر تلاش می‌کند یک کاربر سردرگم که برای اولین بار است به سایت یا اپلیکیشن شما وارد شده، به یک بلده‌راه تبدیل شود.
طراح UX باید چه مهارت‌هایی داشته باشد؟
تعریف بالا یک تعریف ساده از فعالیت‌های طراحی UX بود. کار طراحی تجربه کاربری در عمل نیاز به مهارت‌های متنوعی دارد؛ یک طراح UX باید درباره فروش و بازاریابی بداند، با مباحث زیبایی‌شناسی و طراحی بصری آشنا باشد، بر کپی رایتینگ تسلط داشته باشد، بازاریابی محتوایی را بشناسد، اطلاعات فنی داشته باشد، حتی می‌توان گفت باید روان‌شناسی هم بکند و توانایی پیش‌بینی رفتار کاربر را داشته باشد.
البته این که یک طراح UX باید از خیلی چیزها سر در بیاورد به این معنی نیست که تمام کار بر عهده او خواهد بود. برای خلق یک تجربه کاربری بی‌نظیر هماهنگی بین واحدهای مختلف و همکاری متخصصان باتجربه و کاربلد بازاریابی، گرافیک، طراحی، محتوا، بازاریابی محتوایی و… ضروری است.
بیشتر بخوانید: برای کسب اطلاع از بازاریابی محتوایی مقاله بازاریابی محتوایی چیست را از دست ندهید.
ویژگی‌های یک تجربه کاربری مطلوب
مسلما طراحی تجربه کاربری برای هر محصول یا خدمات از هر کسب‌وکار به کسب‌وکاری دیگر متفاوت است و باید منحصربه‌فرد و با در نظر گرفتن جزئیات مربوط به آن کسب‌وکار باشد. به طور کل اما مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر تجربه کاربر عبارتند از:
. قابلیت استفاده:
کاربر باید بتواند به‌سادگی از محصول یا خدماتی که ارائه می‌دهید، استفاده کند و لازم است که هنگام طراحی، امکان درک راحت کاربر در نظر گرفته شود.
. قابلیت جست‌وجو:
کاربر وقتی دنبال چیزی می‌گردد باید به سادگی بتواند آن را پیدا کند، وگرنه از محصول یا خدمات شما صرف‌نظر می‌کند و می‌رود سراغ گزینه‌های دیگر! به همین سادگی! اطلاعات و چیزهایی که مورد نیاز کاربر است را باید در معرض دید او قرار دهید تا سریع آن‌ها را پیدا کند. اگر کاربر هنگام استفاده از سایت یا اپلیکیشن شما مشکلی داشت، باید بتواند خیلی زود راه‌حل را بیابد.
. سودمندی:
آنچه که ارائه می‌دهید باید نیاز مخاطب را رفع کند. اگر خلاء و نیازی که کاربر دارد پُر نشود، چرا باید از محصول یا خدمات شما استفاده کند؟
. مطلوبیت:
محصول یا خدمات شما باید برای کاربر مطلوب باشد؛ به این معنی که از نظر زیبایی‌شناختی جذاب بوده و به‌آسانی قابل‌استفاده و قابل‌تفسیر باشد. طراحی کاربری را تا جایی که ممکن است، هدفمند و مینیمال (ساده) انجام دهید.
. دسترسی‌پذیری:
دسترسی‌پذیری به این معناست که طراحی باید به گونه‌ای باشد که همه افراد با هر توانایی‌ای بتوانند از محصول یا خدمات شما استفاده کنند. برای مثال باید این را لحاظ کنید که افراد توانیاب که اختلال حرکتی، شنوایی، بینایی و… دارند هم بتوانند از آن محصول یا خدمت بهره ببرند.
شاید به خاطر مسائل مادی و با این استدلال که افراد ناتوان به نسبت افراد سالم بخش کوچکی از جامعه هستند این مسئله را نادیده بگیرید؛ اما در این صورت بخشی از مخاطبان خود را از دست داده‌اید، هر چند شاید در مقابل کاربران دیگر جمعیت خیلی زیادی نباشند. ضمن این که مسئولیت اجتماعی خود را هم ادا نکرده‌اید.
. قابلیت اعتماد:
مشتری اگر بتواند به شما اعتماد کند دوباره مراجعه می‌کند؛ اما اگر دفعه اولی که از محصول یا خدمات شما استفاده کرد به شما بی‌اعتماد شد، به احتمال زیاد شانس دوباره به شما نمی‌دهد و گزینه دیگری را جایگزین‌تان می‌کند. در طراحی تجربه کاربری باید بتوانید اعتماد کاربر را برای مراجعه‌ها و استفاده‌های بعدی جلب کنید.
مراحل طراحی تجربه کاربری
مراحل مختلف در طراحی تجربه کاربری (UX) باید به ترتیب و به درستی انجام شود تا در نهایت خروجی مطلوب باشد.
استراتژی
طراحی تجربه کاربری بدون داشتن استراتژی درست و مناسب، به نتیجه مطلوبی نمی‌رسد. در سند استراتژی خود تمام موارد را بررسی کرده و به درستی هدف‌گذاری کنید. همچنین تاکتیک‌هایتان را مشخص کنید.
تحقیق و پژوهش
در مرحله بعد باید به تحقیق و پژوهش بپردازید. باید به خوبی در رابطه با نقاط قوت و ضعف محصول یا خدمات خود تحقیق کنید، نیاز کاربران را بشناسید، از سلایق و رفتار آن‌ها آگاه شوید و به طور کل تحقیقات کامل و جامعی داشته باشید. با تحلیل و بررسی درست و تحقیق همه‌جانبه می‌توانید پرسونا مناسبی از مخاطبان خود ایجاد کنید.
طراحی اولیه
در این مرحله باید طرح مورد نظر، مسیرهایی که کاربر طی می‌کند و اقدامات احتمالی او را روی کاغذ بکشید. به این طریق می‌بینید که از ابتدا تا انتها چه اتفاقی قرار است بیفتد و چه تجربیاتی در انتظار کاربر است.
تولید اولیه و ارزیابی
در طراحی تجربه کاربری بعد از طراحی اولیه نوبت به تولید اولیه می‌رسد. باید چیزی که طراحی کرده‌اید را در نسخه اولیه تولید کنید تا بتوانید ارزیابی و تست انجام دهید. در مرحله ارزیابی و تست، باگ‌ها و مشکلات احتمالی پیدا می‌شوند و با رفع آن مشکلات به نسخه نهایی که باید کم‌ترین ایراد را داشته باشد، نزدیک می‌شوید.
تولید و انتشار محصول نهایی
بعد از این که ارزیابی‌ها را انجام دادید و اشکالات و خطاها را برطرف کردید و پس از ساده‌سازی تجربه کاربری، در این مرحله می‌توانید محصول نهایی را منتشر کنید. در نهایت می‌توانید با دریافت بازخوردها در جهت بهبود محصول یا خدمات خود گام بردارید.
تفاوت تجربه کاربری (UX) با رابط کاربری (UI)
حتما نام UI و UX را بارها در کنار هم شنیده‌اید؛ اما آیا می‌دانید تفاوت آن‌ها چیست؟ تجربه کاربری و رابط کاربری چه فرقی با هم دارند؟ حقیقت این است که UI و UX در تعریف و اجرا همپوشانی‌های زیادی با یکدیگر دارند؛ اما در عین حال نمی‌توان این دو را با هم برابر دانست.
رابط کاربری (UI) به مجموعه صفحات، تصاویر و المان‌های بصری مانند دکمه‌ها و آیکون‌ها گفته می‌شود که کاربر برای تعامل با یک دستگاه یا برنامه، سایت و اپلیکیشن از آن‌ها استفاده می‌کند. تجربه کاربری هم آن حس و تجربه‌ای است که کاربر در هنگام کار با بخش‌های مختلف محصولات و سرویس‌های مختلف یک کسب‌وکار به دست می‌آورد. در واقع تجربه کاربری نحوه تعامل کاربر با رابط شماست.
در تعریفی دیگر تجربه کاربری تعامل و تجربه کاربر با آن چیزی است که ما با طراحی فضای بصری به عنوان رابط کاربری در اختیار او قرار داده‌ایم.
همان‌طور که متوجه شدید تجربه کاربری و رابط کاربری لازم و ملزوم یکدیگرند و نمی‌توان آن‌ها را از هم جدا کرد. اگر رابط کاربری جذابی داشته باشید ولی نتوانید تجربه خوبی از کار با سایت یا اپلیکیشن خود برای کاربر رقم بزنید، او دیگر سراغ شما نخواهد آمد. باید بتوانید همزمان بهترین رابط کاربری و تجربه کاربری را در اختیار کاربران خود قرار دهید.
آینده شغلی تجربه کاربری
این روزها بیشتر از هر وقت دیگری گوشی به دستیم و اکثر کارهایی که قبلا حضوری انجام می‌دادیم را حالا با گوشی و به صورت آنلاین انجام می‌دهیم. این یعنی در عصر حاضر، فناوری تاثیرات همه‌جانبه‌ای بر زندگی‌مان گذاشته و مشاغل دیجیتال مارکتینگ خواهان زیادی پیدا کرده است.
تا چند سال پیش وقتی دلمان کباب می‌خواست می‌پریدیم از کبابی سر کوچه کباب می‌خریدیم و زمانی که می‌خواستیم جایی برویم اگر فوری به تاکسی نیاز داشتیم سراغ آژانس محله می‌رفتیم، امروزه اما همه این کارها از طریق اپلیکیشن‌ها و سایت‌ها به‌راحتی و بسیار سریع‌تر از قبل، قابل‌انجام است.
بنابراین از آن‌جایی که روز به روز افراد بیش‌تری سراغ کسب‌وکارهای آنلاین می‌روند، تخصص‌های مورد نیاز مربوط به این حوزه مانند تجربه کاربری (UX) هم همواره پررنگ‌تر می‌شوند. با این وجود آشنایی شما با طراحی UX و کسب تخصص در این مورد می‌تواند آینده شغلی خوبی را برایتان رقم بزند.
سخن پایانی
تجربه کاربری کارایی، دسترسی، سادگی و سایر جنبه‌های محصول یا خدمات را بهبود می‌بخشد. با توجه به بازار داغ کسب‌وکارهای آنلاین و استقبال مردم از آن‌ها، تجربه کاربری به برگ برنده استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای مختلف برای رقابت با یکدیگر تبدیل شده است. شما می‌توانید با استخدام یک طراح تجربه کاربری حرفه‌ای و کاربلد برنده این رقابت باشید و مخاطبان و کاربران خود را حفظ کنید و افزایش دهید. اگر علاقه مند به حوزه بازاریابی دیجتیال هستید، دوره دیجیتال مارکتینگ آکادمی دهبان می‌تواند نقطه شروع خوبی برای شما باشد.
